میراثآریا: مردم استان کهگیلویه و بویراحمد هرساله با آغاز ماه محرم با برپا کردن خیمهها و سیاه پوش کردن تکیهها، مساجد و حسینیهها و نصب پرچمهای عزا بر سر درب منازل، خود را برای عزاداری و سوگواری سالار شهیدان و ۷۲ تن از یاران باوفایش آماده میکنند.
مناسک محرم برای سوگ مصیبتهای وارد شده بر امام حسین (ع) و یارانش در کهگیلویه و بویراحمدامسال هم همچون سالهای گذشته با سیاهپوشان به روشهای گوناگون آغاز شده در این سنت کهن مساجد، حسینیهها، تکایا، کوچهها و بازارها با پارچهها و پرچمهای سبز، سرخ و مشکی مزین به نام شهدای واقعه عاشورا تزیین شده است.
مردم این دیار در این ایام با حضور در محلهای عزاداری و تشکیل مجالس نوحهسرایی و سینه زنی به روشهای خاص و ویژه به گرامیداشت این روزها میپردازند.
برخی از آیینهای سنتی که مردم استان در ایام محرم برگزار میکنند، به علت سبک خاص برگزاری و قدمت زیادشان در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.
آب و جارو کردن، غبارروبی و سیاهپوش کردن مساجد و حسینهها، آماده کردن و شستن دیگهای بزرگ جهت پخت نذری، خریدن و آماده کردن لباسهای مشکی، نوشتن جملات و نوشتههای مربوط به عاشورا و امام حسین (ع) بر روی خودروها از جمله کارهایی است که مردم این استان جهت آماده شدن و استقبال از ماه محرم انجام میدهند.
گهواره حضرت علی اصغر (ع)
گهواره حضرت علی اصغر(ع) (به گویش محلی تهته) از دیگر آیینهای سنتی محرم در کهگیلویه و بویراحمد است که در رثای طفل ۶ ماهه شهید دشت کربلا رواج دارد.
در این آیین زنان بهصورت دایرهای دور گهواره مینشینند و برای حضرت علیاصغر(ع) و شهیدان کم سن و سال عاشورا نوحه (شروه) به گویش لری خوانده و سوگواری میکنند و بعد از آن نیز با وصل کردن سنجاق یا گره زدن پارچه بر گهواره از طلب حاجت میکنند.
بانوان در روز عاشورا به شکل کاروانی یا تکی گهواره حضرت علی اصغر(ع) را بر روی سر خود میگذارند و آن را با کاروان دلسوختگان حسینی تا گلزار شهدای مناطق مختلف استان حمل میکنند.
شروه خوانی
شروه خوانی بانوان کهگیلویه و بویراحمد که بیشتر در مناطق روستایی برگزار میشود یکی از سوزناکترین آئینهای زنان این دیار در رثای مظلومیت امام حسین (ع) و یاران با وفای آن حضرت است.
شروه خوانی زنان نوعی نوای غمگینانه به معنای گریستن بر مرده و بیان کارهای شایسته اوست، این نوع موسیقی آوازی با لحنی اندوه بار و سوز درونی ازسوی زنان و دختران به گویشهای مختلف بصورت تک خوان اجرا میشود.
در این آیین زنان و دختران ایلی و عشایری با بستن کمربندها و شال بندهای سیاه اطراف زن نوحه خوان حلقه میزنند و در غم مظلومیت شهدای کربلا سوگواری میکنند.
سینه زنی زنان
در آیینهای سینه زنی زنان که در برخی از روستاهای کهگیلویه و بویراحمد مرسوم است بانوان حلقه بزرگی ایجاد میکنند و یکی از زنان سالخورده وسط این حلقه گوشههای چادرش را بالا و پایین میبرد و دیگر بانوان با وی هماهنگ میشوند، این آیین را در زبان لری «هوی هوی » هم میگویند.
در این آیین بانوان لباسهای تیره عمدتاً با رنگهای سرد میپوشند و چادرهایشان را به نشانه عزا برای عزیران به صورت ضربدری دور گردن میبندند و گوشه آن را مثل زنجیر بالا و پایین میبرند.
این مدل چادربستن در استان کهگیلویه و بویراحمد مختص مادران تازه داغدار است و وقتی پیر و جوان اینگونه چادرشان را میبندند بدان معناست که داغ حسین(ع) تازه است.
در این آیین زنان چنان از ته دل شیون میکنند و شروه میخوانند که قلب هر انسان آزادهای را به درد میآورد و گویا فرزند جوان خود را از دست دادهاند.
کتلبندی
کـُتلبندی و سیاهپوش کردن نیز از دیگر شیوههای سنتی و آیینهای عزاداری در ایام حزنانگیز محرم بویژه در شب تاسوعا و روز عاشورای حسینی در این خطه از ایران اسلامی است که در بسیاری از نقاط غبار فراموشی گرفته است.
در این آئین اسبی را بهعنوان اسب امام حسین (ع) زین و تزئین کرده و بین هیئتها میگردانند، نوحهخوانان نوحه میخوانند و گاهی تعزیه واقعه کربلا را به تمثیل اجرا میکنند و زنها نیز با دیدن این نمایشها به رسمهای محلی شیون میکنند که این آیین به «کتل» مشهور است.
تعزیه خوانی
حماسیترین آیینهای عزاداری عبدالله حسین(ع) کهگیلویه و بویراحمدیها در آیینهای تعزیه جایی که بخشهایی از ظلم و ستم روا داشته شده به اهل بیت امام سوم شیعیان و یارانش بازخوانی میشود جلوهگری میکند.
آیین تعزیه خوانی سنتی نیز یکی از آیینهای فاخر ماه محرم در کهگیلویه و بویراحمد است که بهطور معمول از سال ۱۲۸۷ در میان اقوام، ایلات و مناطق عشایر نشین این خطه اجرا میشود.
مقتل خوانی و تعزیه خوانی در حقیقت شرح حال تاسوعا و عاشورای سال ۶۱ هجری در دشت نینوا و ذکر مصیبتهای اهل بیت پیامبر (ص) در کربلا است.
این نوع ذکر مصیبت بهصورت نوحه برای مردم بیان میشود و سوگواران برای آنچه بر امام حسین (ع) و یارانش گذشته به سوگواری و سینه زنی میپردازند.
گزارش از علی اکبرپاک
انتهای پیام/
نظر شما